Adwokat to jeden z tytułów zawodowych, jak i uzyskać można po uzyskaniu wpisu na listę adwokatów prowadzonych przez okręgową radę adwokacką właściwej miejscowo izby adwokackiej. Adwokat to zawód zaufania publicznego, którego celem jest niesienie pomocy prawnej klientom indywidualnym oraz podmiotom gospodarczym, osobom prawnym czy innym jednostkom nie posiadającym osobowości prawnej, którym ustawa taką zdolność przypisuje. Adwokat to również zawód, którego historia rozwoju jest bardzo bogata i obszerna.
Adwokaci według miejscowości:
- Adwokat Białystok
- Adwokat Ciechanów
- Adwokat Giżycko
- Adwokat Olsztyn
- Adwokat Przasnysz
- Adwokat Mława
- Adwokat Ostrów Mazowiecka
- Adwokat Tczew
ADWOKAT WG STATUTU TYMCZASOWEGO PALESTRY PAŃSTWA POLSKIEGO
Nowoczesna adwokatura swoje zalążki ma już w okresie dwudziestolecia międzywojennego, kiedy to 24 grudnia 1918 roku wydano Statut Tymczasowy Palestry Państwa Polskiego. Obowiązywał na terenie byłej kongresówki, czyli dawnych ziem zaboru rosyjskiego. Zgodnie z tym aktem izbę adwokacką stanowili adwokaci i aplikanci adwokaci, mający siedzibę w okręgu danego sądu apelacyjnego. Statut Tymczasowy Palestry Państwa Polskiego opierał funkcjonowania adwokatury na szerokim samorządzie zawodowym, którego organy pochodziły z wolnego wyboru stawiano na zasadę wolności i niezależności, zwłaszcza w działanie przed wszystkimi sądami, zasadę wpisu i wyłączności (chociażby w odniesieniu do łączenia stanowisk urzędniczych w jednostkach państwowych) czy wreszcie zasadę równouprawnienia (bez względu na płeć).
Aby uzyskać wpis na listę adwokatów w pierwszej kolejności należało ukończyć krajowy wydział prawny. W dalszej kolejności na kandydata na adwokata czekała aplikacja mieszana, tj. 2 lata aplikacji sądowej oraz 2 lata aplikacji adwokackiej pod kierunkiem patrona. Takim patronem mógł być każdy adwokat wykonujący swój zawód co najmniej przez 5 lat. Na końcu każdej aplikacji konieczna była weryfikacja wiedzy kandydata na adwokata poprzez przeprowadzenie ustnej i pisemnej części egzaminu.
Według Statutu Tymczasowego Palestry Państwa Polskiego nadzór nad adwokaturą sprawował Minister Sprawiedliwości i samorząd adwokacki.
Według pierwotnych założeń regulacji dotyczących adwokatury sądem dyscyplinarnym była rada adwokacka. Funkcjonowała ona w oparciu o regulamin wewnętrzny, sporządzany przez Naczelną Radę Adwokacką. Co ciekawe Statut Tymczasowy wskazywał na dwa rodzaje sądów drugiej instancji. Pierwszym z nich był Senat dla spraw Adwokackich przy Sądzie Najwyższym do naruszeń obowiązków zawodowych i nadużycia wolności słowa i pisma. Drugi sądem był sąd dyscyplinarny wyłoniony przez Naczelną Radę Adwokacką uprawniony do rozstrzygania w zakresie naruszenia honoru i godności wykonywania zawodu.
Podstawą do działania takiego sądu była skarga osoby prywatnej, zawiadomienie sądu lub urzędu, jak również wszczęcie postępowania z własnej inicjatywy sądu.
Do kar dyscyplinarnych Statut Tymczasowy zaliczał przestrogę, napomnienie, naganne, zawieszenie w czynnościach zawodowych do roku oraz wykreślenie z listy. W odniesieniu do aplikantów w miejsce zawieszenia możliwe było przedłużenie aplikacji lub zakaz występowania przed sądami i urzędami. Pierwsze izby jakie powstały na skutek wydania Statutu Tymczasowego Palestry Państwa Polskiego to izba adwokacka w Warszawie i Lublinie, następnie w Wilnie oraz w łucku.
ADWOKAT WG ROZPORZĄDZENIA Z 1932 R.
Kolejnym aktem zawierającym reguły funkcjonowania adwokatury jest z pewnością rozporządzenie z dnia 11 listopada 1932 roku – Prawo o ustroju adwokatury. Rozporządzenie to opierało się na podobnych zasadach, jak Statut Tymczasowy Palestry Państwa Polskiego. Oczywiście z racji funkcjonowania Państwa Polskiego, terenem obowiązywania tego rozporządzenia była cała Rzeczpospolita Polska.
Wyraźne zmiany można wskazać na gruncie warunków uzyskania prawa do wykonywania zawodu. Zmieniono zasady odbywania aplikacji adwokackiej. Odtąd miała ona mieć charakter jednolity, odbywać się przez 5 lat. Co istotne, rady adwokackie wprowadzały dodatkowe wymogi dla kandydata do wpisu na listę adwokatów. Wielokrotnie żądano przedstawienia nazwisk i adresów osób ze świata prawniczego, które mogłyby poświadczyć opinie na temat kandydata na adwokata. Powołano również komisje, które oceniały kandydatów pod względem etycznym. Po 2 latach zastępowania przed sądami grodzkimi i sądami pracy, aplikant uzyskiwał możliwość reprezentacji przed sądami okręgowymi.
Wprowadzono również instytucje ogólnego zebrania aplikantów izby adwokackiej. Zgromadzenie to nie miało żadnych uprawnień, niemniej miało na celu podtrzymanie więzi pomiędzy aplikantami a izbą.
W odniesieniu do postępowania dyscyplinarnego, to na mocy tego Rozporządzenia wyodrębniono sądy dyscyplinarne. W sprawach nieuregulowanych w rozporządzeniu odsyłano do kodeksu postępowania karnego. Dodatkowo pojawiły się komisje pojednawcze, które zajmowało się sporami pomiędzy adwokatami lub adwokatami i ich klientami, stosując przepisy o sądownictwie polubownym.
W odniesieniu do kar dyscyplinarnych, obok nagany mogła pojawić się grzywna. Dodatkowo zawieszeniu adwokat tracił bierne i czynne prawo wyborcze do organów samorządu adwokackiego.
W rozporządzeniu wprowadzono strój adwokata się stogi i biretu, który nakładany był w czasie mowy obrończej.
O ile w odniesieniu do naczelnej rady adwokackiej zdecydowano się ograniczyć jej kompetencje do reprezentowania interesów zawodowych, niemniej w odniesieniu do organów izb adwokackich utrzymano dotychczasowe zasady działania.
ADWOKAT WG USTAWY Z DNIA 4 MAJA 1938 R.
W ustawie z dnia 4 maja 1938 roku Prawo o ustroju adwokatury utrzymano zasadę, że izba adwokacka składa się z aplikantów i adwokatów. Brak było odniesienia do samorządu zawodowego. Dodatkowo zwiększono uprawnienia Naczelnej Rady Adwokackiej, jako centralnego organu władzy nad samorządem adwokackim. Dwunastu członków Naczelnej rady powoływał prezydent.
Po raz kolejny zmianie uległ tryb odbywania aplikacji. Tym razem ustawa przewidywała aplikację mieszaną, tj. sądową przez 3 lata i adwokacką przez 2 lata. Aplikanci mieli zagwarantowane prawo do wynagrodzenia, podkreślono również publicznoprawny stosunek adwokata i aplikanta.
Co ciekawe, w dniu 4 czerwca 1938 roku minister sprawiedliwości wydał rozporządzenie o czasowym zamknięciu list adwokatów i aplikantów adwokackich do końca 1945 roku. Od tej pory wpis mógł nastąpić tylko według tak zwanych kontyngentów, czyli w terminach i w miejscowościach oznaczonych przez ministra sprawiedliwości.
Naczelna Rada Adwokacka uzyskała uprawnienie do zatwierdzania niektórych uchwał walnych zgromadzeń izb, miała możliwość kontrolować uchwały rad adwokackich w zakresie zgodności z prawem i dobrem publicznym. Niemalże całkowity nadzór nad adwokaturą sprawował Minister Sprawiedliwości, który miał możliwość rozwiązania każdej rady adwokackiej, w tym Naczelnej Rady Adwokackiej.
Przy Sądzie Najwyższym powołano Izbę Do Spraw Adwokatury, jako ostatnią instancję sądową w sprawach dyscyplinarnych.
Odpowiedzialność dyscyplinarna adwokata została rozszerzona na czyny popełnione przed wpisem na listę adwokatów. Karę skreślenia z listy adwokatów zamieniono na wydalenie z adwokatury i pozbawienie prawa wykonywania zawodu na okres od 2 do 10 lat. Dodatkowymi karami było również pozbawienie prawa patronatu i grzywna.
W każdej izbie powołane zostały komisje rewizyjne. Wprowadzono możliwość egzekwowania zaległości i zbożowych w drodze egzekucji administracyjnej. Podkreślono również zasadę wyłączności poprzez zakaz łączenia zawodu adwokata ze stanowiskami w urzędach, w tym sędziów, prokuratorów, żołnierz zawodowych w czynnej służbie przez notariuszy czy takiego zawodu, który nie licowa z godnością Adwokatury.
ADWOKAT WG DEKRETU Z 24 MAJA 1945 R.
Na skutek dekretu o tymczasowych przepisach uzupełniających prawo o ustroju adwokatury z 24 maja 1945 roku Minister Sprawiedliwości uzyskał prawo swobodnego określania składu osobowego i liczebnego organów adwokatury. Od tej pory Minister Sprawiedliwości podejmował decyzję o wpisie na listę adwokatów. Przy każdej izbie powołano komisje weryfikacyjne, składające się z delegatów ministra sprawiedliwości, rady adwokackiej i prezesa Sądu Apelacyjnego. Komisje te ustalały czy zachowanie adwokata w okresie okupacji było nienaganne pod względem obywatelskim, społecznym czy zawodowym. Negatywna weryfikacja prowadziła do wydalenia z adwokatury. Naczelna Rada Adwokacka powoływana była przez ministra sprawiedliwości i składała się z 22 członków.
Kompetencje Ministra Sprawiedliwości rozszerzono dekretem z 1946 roku. Minister Sprawiedliwości otrzymał prawo wpisu kandydata na listę adwokatów bez obowiązku odbycia przez niego aplikacji sądowej i adwokackiej i bez zdania egzaminu. Warunkiem wpisu była rękojmia należytego wykonania zawodu, a jej weryfikacji dokonywał Minister Sprawiedliwości. W 1948 roku dokonano ponownego zamknięcia list adwokackich.
ADWOKAT WG USTAWY Z DNIA 27 CZERWCA 1950 R.
Kolejna ustawa została wydana w roku 1950, dokładnie 27 czerwca– była to ustawa o ustroju adwokatury. Realizowała ona założenia prawne Polski Ludowej.
Aplikacja trwała 2 lata, przy czym ważne było, aby kandydat dawał rękojmię wykonywania zawodu adwokata zgodnie z zadaniami adwokatury w polsce ludowej. Minister sprawiedliwości miał prawo wpływać na kształt i okres trwania kadencji organów adwokatury, możliwość określania liczba adwokatów i aplikantów w każdej izbie. Dodatkowo zatwierdzał regulamin naczelnej rady adwokackiej i poszczególnych rad adwokackich.
Poza działaniem samorządu w zakresie postępowania dyscyplinarnego powołano komisje dyscyplinarne do spraw adwokatów w pierwszej instancji oraz wyższą komisję dyscyplinarną w warszawie. Znaczący wpływ na powołanie członków wyżej wymienionych organów miał Minister Sprawiedliwości. Co ciekawe, w ustawie tej zaczęto wprowadzać zespoły adwokackie, jako preferowaną formę wykonywania zawodu adwokata. I jednocześnie presją zaczęto wpływać na zamykanie kancelarii indywidualnych na rzecz zespołów adwokackich.
W 1950 roku na terenie Polski Ludowej funkcjonowało 9 izb adwokackich, a do 1953 roku utworzono jeszcze 8 dodatkowych.
ADWOKATURA WG USTAWY Z DNIA 29 LISTOPADA 1956 R.
29 listopada 1956 roku znowelizowano ustawę o ustroju adwokatury. Wprowadzono dodatkowy organ, jakim był zjazd adwokatury. Aplikacja adwokacka została przedłużona do 3 lat, a dodatkowo 5 listopada 1958 roku wprowadzono wymóg egzaminu sędziowskiego i odbycia dwuletniej aplikacji adwokackiej.
ADWOKAT WG USTAWY Z DNIA 19 GRUDNIA 1963 R.
Kolejna ustawa została wydana w dniu 19 grudnia 1963 roku – ustawa ta nosiła nazwę prawo o ustroju adwokatury.
Aplikacja adwokacka miała być mieszana. Wprowadzono wymóg aplikacji sądowej lub prokuratorskiej ze zdanym egzaminem oraz aplikacji adwokackiej, która miała trwać 3 lata. Jako główny sposób prowadzenia działalności uznano zespoły adwokackie.
Nastąpiło przywrócenie postępowania dyscyplinarnego na rzecz samorządu. Minister Sprawiedliwości mógł jednak polecić wszczęcie postępowania, zawieszenie w wykonywaniu czynności adwokata lub aplikanta.
Co istotne, zagwarantowano wolność słowa i pisma każdemu z adwokatów. Wiązało się to z przeniesieniem odpowiedzialności karnej za zniesławienie na drogę postępowania dyscyplinarnego, a nie sądowego.
Od 1967 roku zespoły adwokackie stanowiło obowiązkową formę sprawowania zawodu. Ustawa przewidywała obowiązek przynależności do takiego zespołu. Decyzja zaś o utworzeniu zespołu należała do rady adwokackiej.
Ostatnim z aktów prawnych, regulujących kwestia funkcjonowania adwokatury jest ustawa z dnia 26 maja 1982 roku – prawo o adwokaturze. Ustawa ta, po kolejnych zmianach, obowiązuje do dnia dzisiejszego. To ciekawe na pierwszego prezesa naczelnej rady adwokackiej wybrano kobietę – adwokat Marię Budzanowską.
Jak widać, już tylko nowożytny fragment funkcjonowania adwokatury wskazuje na wiele zmian w trakcie jej funkcjonowania, które to zmiany dostosowywały adwokaturę do panujących nastrojów politycznych i prawnych.
Aktualnie obowiązująca ustawa 1982 roku podkreśliła niezależność adwokatury, tryb jej funkcjonowania jako samorządu zawodu zaufania publicznego. Dzięki takiej właśnie konstrukcji, w tym wprowadzeniu niezależności adwokata w podejmowanych czynnościach prawnych, odpowiedzialności dyscyplinarnej, obowiązku posiadania odpowiedniej wiedzy i doświadczenia oraz m.in. posiadania obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej, w obecnych czasach korzystanie z pomocy adwokata wiąże się z dużym poziomem bezpieczeństwa, nie tylko prawnego, ale i finansowego.